28 Nanduer 1912

28 Nandor 1912
Shkeputur nga "Historia e Shqipnis" e Z. Tajar Zavalani
përket Prizrenit, Pejës, Dibrës. "Me gjith •qi të banuem nga Shqiptarë, thoshte komunikata, kta qytete kanë qenë ma parë sllave dhe prandaj iu dhanë Serbis. Rusija pranoi qi Shkodra t'i mbetet Shqipnis mbasi asht nji qytet thjesht shqiptar dhe selija e nji keyepeshkopate katolike. Raportet e Konsullit rus në Shkodër tregojnë qartë se Mali i Zi nuk ka qenë në gjendje me asimilue disa mijë Shqiptarë, Katohke dhe Muslimanë, qi banojnë mbrenda kufijte të tij tash 35 vjet." Kral Nikolla, i pikëlluem, i dërgoi Carit të Rusis nji mesazh personal ku i thoshte: "Zemra e madhe sllave e Madhnis Tuej do të jet krenue me triumfet e ushtarve të mij, por duket se Madhnija e juej duhet të marri vendime, të cilët janë kundër interesave ma të shenjta të vëndit tem. Madhnija e juej ka nënshkrue nji marrëveshtje qi len Shkodrën mbrenda kufijve të Shqipnis."1 Kral Nikolla ishte aq ma tepër i pangushëllueshëm mbasi kishte bindje të plotë qi Shkodra do t'i dorzohej ushtëris malazeze. Objektivisht, kjo shpresë ishte e pathemeltë. Mizorit sllave në tokat e pushtueme, tue vra, tue pre e tue plaçkite pa dallim feje, kishin bashkue Shqiptarët sikur ndodhë githmonë kur gjinden përballë rrezikut të huej. Shpallja e pamvarësis në Vlonë kishte ndezë flagën e atdhedashtunis, ndër malësorë e qytetarë, tue i nxitë me u bashkue me bashkatdhetarët e lirë. Mbrojtja ushtarake e Shkodrës ishte sigurue mirë, mbasi garnizonit të komanduem nga Husein Riza Pasha i ishte shtue nji divizion rezervistësh nga Shqipnia e Mesme. Divizioni kishte në krye Esad Toptanin, i dli kishte qenë komandant ushtërije ndën regjunin e "Zhonturqve". Ushtarë dhe 1. Emile Saloy - Les documents secrets publiës par les Bolsheviks, faqe 69.		Faqe 230 civilë kishin vendosë me qëndrue deri në pikën e fundit, pa marrë parasysh bombardimet, mungesën e ushqimit, pusimet gjithfarësh. Kishte kalue ajo kohë kur ushtarët Malazes mburreshin se do t'i thernin si berrat Shkodranët qi kishin rezistue, dhe gjuha shqipe nuk do të flitej ma, pa kalue as dy vjet. Por, megjithqi sulmet kishin ndjekë njani tjetrin me nji furi të tërbueme, Shkodra kishte qëndrue e patundun dhe Kral Nikolla po hante vehten prej marazit; tue pa se preja po i shpetonte nga dora, ai urdhnoi artilerin ma terrorizue popullatën civile me bombardime të rëndomta dhe të vazhdueshme, tue vra gra, pleq e femije. Kjo mase barbare idhnoi fort konsuj't e huej në Shkodër, të cilët protestuen zyrtarisht pranë komandës malazeze. Nikolla shpalli, pa qeshun, se Shkodra ishte nji qytet i fortifikuem. Opinioni publik në Britanin e Madhe filloi me kuptue se Kral NikoIIa nuk ishte ai dashamirësi i Shqiptarve qi trumbetonte propaganda e tij në kryeqytetet e Europës. Ai kishte dalë me zaptue toka të begatëshme pa asnji të drejtë dhe nuk po ngurronte me kundërshtue nji vendim të fuqive të mëdha kur nuk i vinte për shtat. Gazetari anglez H. Nevinson, nji mik i së vërtetës, shkruente: "Taktika e përkrahësve të Malit të Zi në kët ndërmarije të paturpëshme për me zaptue toka të hueja asht me përzie Shqiptarë dhe Turq. Kurse tash qi Shqipnija ka shpallë pamvarësin e saj, ky konfuzion asht ma i pajustifikuem se kurr. Teza zyrtare e Malit të Zi asht se Shkodra ka qenë qendër sllavizmi në të kaluemen dhe se ai ka të drejtë me e pasë, kurse ushtarët Malazes mburren se do ta zgjidhin çashtjen shqiptare tue vra meshkujt, tue detyrue grat me u martue me Sllavë, tue stërvitë fëmijët në shkolla sllave, dhe tue persekutue Myslimanë e Katolikë!
		Faqe ne vazhdim