28 Nanduer 1912

28 Nandor 1912
Shkeputur nga "Historia e Shqipnis" e Z. Tajar Zavalani
Ismail Qemalin me u ba sundimtari i Shqipnis së jugut, tue i lanë dorë të lirë në Shqipnin e veriut. Babaj i Kombit, fare me të drejtë, e refuzoi kët ofertë poshtnuese dhe shpalli se, në luften në mes të Turkis dhe Shteteve të Balkanit, Shqiptarët do të qindrojshin neutral. Nji politikë e tillë mund të ishte deri diku e arësyeshme, sikur të dy palët luftuese ta respektojshin kët neutralitet, gja qi nuk mund të pritej, mbasi lufta bahej pikërisht për tokat qi do të përbanin Shqipnin autonome në suazën e Perandoris Otomane. Gati në minutën e fundit udhëheqësit e nacionalizmit shqiptar e kuptuen se po të mos vepronin menjiherë dhe në mënyrë drastike, Shqipnija do të mbaronte, ndoshta përgjithmonë. Porsa mërrijti në Stamboll, Ismail Qemali e pa situatën e pashpresë dhe refuzoi të merrte pjesë në kabinetin e Qamil Pashës. Ai vendosi me u kthye në Vlonë dhe me shpallë pamvarësin, tue u çkëputë njiherë e mirë nga Perandorija Otomane. Tue pasë kët qëllim përpara sysh, Ismail Qemali u telegrafoi klubeve shqiptarë të dërgojnë delegatë në Vlonë për të marrë pjesë në nji kongres kombëtar. Prej Stambollit Ismail Qemali shkoi ma së pari në Bukuresht dhe mblodhi krenët e kolonis shqiptare, të cilët emeruen 15 delegatë me shoqnue Ismail Qemalin në Vlonë. Tue ndie nevojën e përkrahjes së nji fuqije të medha në ato rrethana plot rreziqe, Babaj i Kombit u ndal të Budapest për të bisedue me pjestarët e qeveris austriake kontët Andrassy dhe Berchtold. Qeverija austriake e aprovoi planin e nacionalistëve shqiptar dhe vuni nje anije në dispozicion të tyne për me shkue në Shqipni. Mbasi Vlona ishte blokue prej flotës greke anija u ndal në Durrës dhe Ismail Qemali thirri klubet shqiptare të përfaqësohen. Në Durrës mbretnonte konfuzioni, mbasi		Faqe 224 ushtërija sërbe po afrohej dhe propagandat e ndryshme kishin ngatërrue krejt mendjen e popullit. Por çetat e patriotve e kuptuen randësin historike të iniciativës së Ismail Qemalit dhe u nisën me grupin e krenve nacionalistë për në Vlonë. Atje kishin mërrijtë 83 delegatë nga të gjitha krahinat shqiptare tue kapëreye vështirsi të shumta nga shkaku i luftës qi zjente në të katër anët. Në mes të nji entuziasmi të papërshkrueshëm Ismail Qemali ngriti në balkonin e Bashkis flamurin e Skënderbeut qi kishte qendisë me dorën e vet nji zonjë shqiptare. Dokumenti i shpalljes së pamvarësis, që u botue ma vonë nga Lef Nosi, asht nji pasqyrë patetike e gradës së shvillimit politik dhe kulturor të Shqiptarve në at kohë. Teksti shqip përbahet vetëm prej katër rreshtave dhe asht formulue kësisoj: "Pas fjalëvet që tha Z. Kryetari Ismail Kemal Beu, me të cilat tregoi rrezikun e math në të cilin ndodhet sot Shqipëria, të gj'ith delegatet me nji za venduan që Shqipria me sot të bahet më vehte, e lirë e e mosvarme." Mandej vijnë dy rreshta të shkruejtun me alfabetin e turkishtjes së vjetër. Ma në fund, nënshkrimet e delegatve, ose të atyne qi dijshin me shkruejtë shqip. Bile duket se njani e ka vue firmën me germa turqishte. Gjithashtu edhe data e dokumentit asht karakteristike e kohës kur asht hartue mbasi përbahet nga dy shifra: 1912 të kalendarit gregorian dhe 1328 të kalendarit arab. Plot 445 vjet mbas shkeljes së Shqipnis nga ordhit otomane u formue e para qeveri e Shqipnis së pamvarun me Ismali Qemalin si kryetari, Nikoll Kaçorrin si Nënkryetar dhe kta ministra: Myfit Libohova, i Punve të Jashtme; Mehmet Pashë Derralla, i Luftës; Petër Poga, i Drejtësis; Luigj Gurakuqi, i Arësimit; Abdi Toptani i Financave; Pandeli Cale i
		Faqe ne vazhdim