28 Nanduer 1912

28 Nandor 1912
Shkeputur nga "Historia e Shqipnis" e Z. Tajar Zavalani
zyrtarisht nga Konferenca e Ambasadorve. Mbasi vendosën krijimin e nji shteti shqiptar të pamvarun, fuqit europiane morën përsipër me caktue kufijt e tij. Normalisht, kjo do t'ishte nji punë e lehte sikur të zbatohej parimi i vetvendosjes, tue ba nji plebishit ndën kontroll te paanëshëm ndërkombëtar në krahinat e banueme nga nji shumicë Shqiptarësh. Kjo nuk u ba tue qenë se fqinjët e Shqipnis kishin shkelë ma se gjysmën e tokave shqiptare si rezultat i fitoreve të tyne në luftë me Turkin, ndërsa Shqiptaret nuk ishin në gjendje me i nxjerrë me anë të forcës. Prandaj, kufijt e Shqipnis u caktuen në bazë të pazarllëkeve mrapa sqenës në mes të fuqive të mëdha. Drama u luejt kryesisht në mes të Austris së përkrahun prej Italis nga nji anë, dhe Rusis së përkrahun nga Franca nga ana tjetër. Kasaveti ma i parë i qeveris së Vjenës ishte mos me lanë Sërbët të dalin në Durrës dhe, për të signirue kët qëllim, ajo ishte gati me ba koncesione në krahinat lindore të Shqipnis. Nji faktor tjetër qi favorizoi Sërbët ishte aneksimi i Bosnjës dhe Herzegovinës nga Austrija pak vjet ma parë, tue i mohue Sërbis dy krahina qi lakmonte me shtie në dorë si nji trashëgim kombëtar. Kosova shqiptare u sakrifikue për hir të kësaj politike kompromisesh në dam të nji kombi të vogël pa mbrojtje. Sikur nuk mjaftoi kjo, Rusija cariste u ba e zonja me kenaqë ambicjet e Kral Nikollës tue i dhurue Hotin, Grudën, Gusinjën e Plavën, të cilat ushtërija malazeze nuk muejti me i zaptue me 1878 përballë rezistencës shqiptare. Ministri i jashtëm britanik, Sir Edward Grey, i cili kryesoi mbledhjet e Konferencës së Ambasadorve, jep në Kujtimet e tij nji ide mbi atmosferën që mbretnoi në Londër gjatë pazarllëkeve për të caktue kufijt e Shqipnis. "Nji luftë diplomatike fort e ashpër, - shkruen Sir		Faqe 228 Edward Grey - u shvillue në mes të Austro- Hungaris dhe Rusis. Mbasi u pranue në parim qi të krijohej nji shtet shqiptar i pamvarun, të dy palët u hangrën se deri ku do të shtriheshin kufijt e tij." Ktu parimi i vetvendosjes hyni në konflikt me politikën realiste të kompromiseve, dhe Kosova u sakrifikue për të "shpëtue paqen". Sakrifica ishte e kotë, mbasi paqja vazhdoi ma pak se nji mot dhe Europa u zhyt prapseprap në nji luftë të përggjakëshme dhe rrënuese. 5ir Edward Grey kallzon se si nji mëngjez herët, ambasadori i Austris, Konti Mensdorff, shkoi me i ba vizitë në banesën e tij private. Ministri porsa ishte ngritë prej ggjumit dhe deshi me e shtye pjekjen për ma vonë. Ambasadori nguli kambë se kishte nji lajnn urggjent me i komunikue dhe Sir Edward Grey u detyrue me e pritë tue qenë veshun me petkat e shtëpis. Ambasadori ishte kaq i tronditun kur hyni në sallon saqi përmbysi nji vazo të çmueshme, qi u ba copë-copë tue ra përtokë. Lajmi urggjent ishte se qeverija austriake kishte pranue qi Jakova, qyteti i fundit në Kosovë, t'i jepej Sërbis. Kësisoj, bisedimet me Rusin persa i përket kufinit në mes të Shqipnis dhe Sërbis, kishin marre fund "në mënyrë paqësore". Miqtë tonë në Konferencën e Ambasadorve na ngushëlluen tue thanë se kishin sigurue qi Serbija të mos delte në Durrës dhe Mal i Zi të mos merrte Shkodrën. Sa për ministrin e jashtëm britanik, ai e thotë haptazi se "orvatjet tona kishin për qëllim me gjetë nji formulë të pranueshme për Austrin dhe për Rusin. Prandaj hollësinat se ku duhej të kalonte pikërisht vija e kufinit nuk kishin shum randësi ... Interesat britanike nuk do te prekeshin nga fati i Durrësit ose Shkodrës."1 Po kjo dramë dhe me të njajtët aktorë u 1. Sir Edvard Grey - "Memoirs", faqe 272.
		Faqe ne vazhdim