|
Mbreti Zog i I |
||
Faqe 298 |
||
| kontributin ma tė madh, qi tė mos therni tė vetėm, pėr tė nnbyllė deficitin e ballancės tregėtare. Dy industrit qi kishin arrijtė nji shkallė shvillimi ndėn Monarkin sa me dhanė nji prodhim qi eksportohej ishin asfalti dhe vojguri. Prodhimi i naftės me 1939 kapi 140.000 ton dhe i asfaltit 20.000. 1 tanė vojguri i papunuem dhe shumica e asfaltit eksportoheshin n'Itali, por shuma qi hyntė ne arkėn e shtetit ishte fare e vogėl. Mineralet e tjerė si bakėr, kromė, ishin ende nė fazėn pregatitore tė shfrytėzimit prandaj nuk sillnin nji dobi financiare pėr ekonomin e vėndit. Gjith kta faktorė shkaktuen nji deficit serioz dhe tė vazhdueshėm nė ballancėn e tregėtis sė jashtme tė Shqipnis. Pėr shėmbull me 1929 vlefta e importimeve arrijti 39 milion franga ari kurse eksportimet vetėm 15 milion franga ari, domethanė se deficiti ishte ma se dy herė ma i madh se shuma e eksportimeve; me 1937 shifrat respektive ishin 19 dhe 10 milion franga ari. Importimet perbaheshin kryesisht nga maqineri dhe landėt e para pėr industrin dhe ndėrtimet qi importonin kryesisht shoqnit koncesionare tė hueja. Artikujt e fabrikuem qi shėrbenin pėr konsunnin personal pėrbanin pjesėn ma tė madhe tė importimeve. Importimi i drithit loste nji rol me randėsi nė keqėsimin e ballancės tregėtare. Gruni dhe misri i importuem kushtoi 6 milion franga ari me 1929 dhe 2.5 milion franga ari me 1937. Shifrat e nalta tė tregėtis sė jashtme pėr vitin 1929 shpjegohen mbasi veprimtarija e shoqnis SVEA, qi shpenxonte tė 50 milion franga ari tė huas shtetnore nga Italija, kishte arrijtė kulmin dhe bante tė nevojshėm importimin e materialit gjithfarėsh nė sasina tė mėdha. Eksportimet e Shqipnis nuk ishin nė gjendje me i ba ballė importimeve nė ket |
shkallė dhe prandaj deficiti i ballancės tregėtare ishte aq i naltė. Deficiti mbyllej sidomos me tė hollat e huanava nga Italija. Kjo u ba veēanėrisht e domosdoshme mbas krizės ekonomike botnore tė vitit 1931 qi damtoi randė eksportimet nga Shqipnia. Deri nė at vjet (1931) nji kontribut mjaft tė madh pėr tė ballancue pagesat e jashtme e banė Shqiptarėt e Amerikės, tė cilėt patėn dėrgue nė atdhe prej 4 deri 5 milion franga ari nė vit. Tue qenė se deficiti i ballancės tregėtare mbyllej me tė hollat e huanave italiane, frangu shqiptar shpėtoi nga shvlettėsimi. Napoloni shqiptan mbet i fontė deni nė fund, pon halli qe se ishte tepėr i rrallė. Sasija e monedhės-kartė nė qarkullim ishte 27 milion franga ari, domethanė afro 27 franga ari pėr ēdo banor. Ari i vėrtetė qi Banka Kombėtare kishte mbledhė nė Shqipni dhe qi mbahej nė kasat e bankave tė Romes kishte arrijtė 7.5 milion franga. Kėsaj i shtohej edhe nji sasi e konsiderueshme valute tė huej. Vlen tė shėnohet ktu se ari i Bankės Kombėtare tė Shqipnis ka si kandidate qi e kerkojnė tre shtete: Shqipnin konnuniste, Italin dhe Bnitanin e Madhe. Do ta shofim ma vonė se nga rrjedhė kandidatura e Britanis sė Madhe. Nji shtet me nji ekonomi kaq tė pashvillueme nuk mund tė ishte veēse fare i dobėt financiarisht. Kjo dobėsi pasqyrohet ne buxhetin e shtetit qi kaloi nga 25 deri 31 milion franga ari nė vjetet 1926-1931. Nga kjo shumė, gati dyzet pėrqind shpenxohej vjet mbas vjeti pėr tė mbajtė nė kambė ushtėrin dhe gjindramėrin, dy ente qi nuk ishin prodhues nga pikpamja e ekonomis kombėtare. Kusuri ndahej nė mes tė Pallatit, Parlamentit dhe ministrive tė ndryshme, buxheti i tė cilave loste nė mes tė 2 dhe 3 milion franga ari nė vit. Shuma |
|